قلعه اشتران

18 کیلومتری شهر تویسرکان

قلعه اشتران در مجاورت روستای اشتران در 18 کیلومتری شهر تویسرکان قرار دارد. این قلعه که از لحاظ موقعیت جغرافیایی و وسعت یکی از قلعه‌های نادر در استان همدان است، در دوره قاجاریه توسط حاج مراد خان اردلان (جدّ بزرگ خاندان اردلان) بنا نهاده شد. این قلعه یک هکتار زیر بنا دارد و شامل ساختمان، حیاط بیرونی و از سمت جنوب ورودی هشتی با راهروی باریک است. ساختمان‌های بیرونی و اندرونی شامل دو طبقه مسکونی و یک طبقه زیرزمین است که جزو طبقه اول محسوب می‌شود. در هر طبقه 13 اتاق وجود دارد. سردرِ ورودی قلعه دارای یک هشتی بسیار زیبا است که بالای آن ساختمانی شامل چند اتاق به عنوان محل نگهبانی وجود دارد که از طریق راهرو به داخل حصار طویله راه پیدا می‌کند. در حیاط اندرونی قناتی وجود دارد که در گذشته آب شرب ساکنان قلعه را تأمین می‌نموده ولی در حال حاضر خشک شده است. در چهار گوشه قلعه 4 برج مدور وجود دارد که در هنگام جنگ، دفاع از قلعه را آسان می‌کرده است. در سمت شمال قلعه حوض سنگی قرار دارد که در گذشته در آن آب ذخیره می‌شده است. در ساخت دیوارهای قلعه اشتران از چینه و خشت استفاده شده و در نماها دارای آجرکاری‌هایی است که بیشتر حالت تزئینی دارند. این قلعه مشرف به قلعه خان‌گرمز و در مسیر جاده قدیمی همدان- تویسرکان (از طریق گنجنامه) بنا شده و با وجود گذشت زمان همچنان پابرجاست. در واقع وجود این قلعه و قلعه دختر (در روستای شهرستانه) در مسیر جاده شاهی، نظامی بودن جاده و اهمیت آن را در گذشته بیان می‌کند.